Λεβιάθαν και άλλα τέρατα

Το κράτος ορίζεται ως ένας μηχανισμός νόμιμης βίας. Θεωρητικά τουλάχιστον, έρχεται ως ένας υπερασπιστής της κοινωνικής ειρήνης. Θα μπορούσε να πει κάνεις, ότι λειτουργεί διαιτητικά στην κοινωνία την οποία ζούμε. Πάραυτα αυτό ακούγεται φάλτσο. Πρώτον, γιατί οι αντικρουόμενες κοινωνικές ομάδες δεν έχουν την ιδία πρόσβαση στις στρατηγικές εξουσίας και δεύτερον τα αποτελέσματα της τελευταίας, δεν έχουν το ίδιο μέρισμα προς όλους. Σε μια κοινωνία που είναι οικονομικά οριοθετημένη και δομημένη, οι ομάδες που συγκεντρώνουν το πλούτο, είναι αυτές που κυριαρχούν στο κοινωνικό πεδίο. Το κράτος δεν έρχεται σαν διαιτητής, αλλά σαν οργανισμός εξουσίας που διαπλέκεται με άλλους όρους εξουσίας. Θα μπορούσε να ρωτήσει κάνεις, αφού οι κυρίαρχες ομάδες είναι οι οικονομικά  ισχυρότερες γιατί δείχνουν «σεβασμό» σε αυτό το μηχανισμό που αξιώνει το μονοπώλιο της βίας.

Η πρώτη απάντηση έχει ηδη δοθεί. Οι όροι εξουσίας τους, διαπλέκονται σε ένα σύνθετο πλέγμα που αγγίζει μέχρι τον τελευταίο κοινωνικό ιστό. Η άλλη πλευρά είναι η εξής και αφόρα το πυρήνα λογικής της σύστασης του κράτους. Η έννοια του κράτους στηρίζεται πάνω στην έννοια του κοινωνικού συμβολαίου.

Η λογική του συγκρότηση έγκειται στο αξίωμα ότι οι άνθρωποι εκ φύσεως είναι κτήνη. Δεν είναι ικανοί να συνυπάρξουν σε ένα σύνολο, διότι με την πρώτη ευκαιρία θα αλληλοσπαραχτούν μεταξύ τους. Έτσι μεταφέρουν την δικαιοδοσία της βίας σε ένα ενδιάμεσο που τον αναγνωρίζουν όλοι μέσω ενός κοινωνικού συμβολαίου. Αυτός ο ενδιάμεσος δεν είναι άλλος, παρά το κράτος, το οποίο συμβολίζεται με το μυθικό τέρας, τον Λεβιάθαν.

Προφανώς το κοινωνικό συμβόλαιο, το μελάνι με την οποία γράφτηκε είναι το αίμα. Στην αντίθετη περίπτωση δεν θα είχε την μορφή του Λεβιάθαν αλλά κάποιας χαριτωμένης προσωπικότητας όπως η πασχαλίτσα. Με άλλα λόγια, αν αυτοί που έχουν την ισχύ δεν τους συνέφερε, δεν θα παραχωρούσαν αυτό το τρομερό προνόμιο. Αυτή η παραχώρηση κάνει το πλέγμα τύφλωσης αρκετά πιο πολύπλοκο άρα και πιο αποτελεσματικό. Όταν ο εχθρός δεν έχει πρόσωπο, είναι πιο δύσκολο να εντοπίσεις την πραγματική του υπόσταση και πια συμφέροντα προασπίζει. Επίσης με το αξίωμα ότι το κράτος αποτελεί την ουδέτερη οντότητα, η οποία ενσαρκώνει το κοινωνικό πνεύμα και δεν έχει ιδιοτελή συμφέροντα, το πλέγμα κοινωνικής τύφλωσης ενδυναμώνεται και δημιουργεί το τελευταίο ένα μηχανισμό ταύτισης κοινωνίας κράτους.

Όταν αυτός ο μηχανισμός εξουσίας και τύφλωσης περιπλέκεται με ένα άλλο παραπλήσιο μηχανισμό όπως είναι οι τραγόπαπες τότε το πλέγμα που προαναφέρθηκε γίνεται ακόμα πιο σύνθετο. Ο άνθρωπος καθίσταται, μέσω αυτών των μηχανισμών, αδύναμος και ανήλικος. Ο άνθρωπος μπαίνει κάτω από τη σκεπή της πατρικής προστασίας και εξουσίας. Αυτή τη μορφή ενσαρκώνει πλήρως το κράτος. Ο πολίτης δεν έχει καμία δικαιοδοσία πάνω στη ζωή του αν δε μεσολαβήσει η αγκαλιά του Λεβιάθαν.

Ο περίφημος Διαφωτισμός του Kαντ, ο όποιος έλεγε ότι ο άνθρωπος θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει το νου του χωρίς τη βοήθεια κάποιου αλλού, δεν ήρθε ποτέ. Ζούμε ακόμα σε μια σκοτεινή εποχή. Αυτός ο κάποιος Άλλος προσλαμβάνει πολλές μορφές, ο Λεβιάθαν, ο  Χριστούλης, τα διάφορα πρεντεντεροειδή και η λίστα πάει λέγοντας… Όσο η παραίτηση μέσα στις λέξεις των Άλλων παραμένει η ανωριμότητα, ο σκοταδισμός, η βλακεία και η αδράνεια θα χαρακτηρίζουν το γίγνεσθαι των κοινωνικά αδυνάμων. Αυτές οι λέξεις, είναι που προστάζουν να είμαστε φιλήσυχοι πολίτες, νοικοκυραίοι και άνθρωποι που κοιτούν τη δουλεία τους.