Από τότε που έγινε η «επανάστασις» της 21ης Απρίλη. Από τότε που η εκκλησία έδωσε την αμέριστη στήριξη της στο ολοκληρωτικό καθεστώς της χούντας. Από τότε που το «πατρίς-θρησκεία-οικογένεια» ολοκλήρωσε την εννοιολογική του σύλληψη με εξορίες, περιέργους θανάτους, βασανιστήρια από μπάτσους και στρατιωτικούς καθώς και τις τσόντες του Πρέκα…

Δεν πάει πολύς καιρός που ο δικτάτορας Παπαδόπουλος είναι μέσα στους «μεγάλους» «Έλληνες». Από τότε που τα τανκς «χόρευαν βαλς» στους δρόμους της Αθήνας. Από τότε το έθνος βρήκε τον ηγέτη που του αξίζει… Από τότε που οι φιλήσυχοι πολίτες κοίταζαν τη δουλεία τους (όπως και τώρα άλλωστε). Το τώρα ταυτίζεται με το χτες…

Όταν ένστολοι πλημμυρίζουν τους δρόμους της μητρόπολης.
Όταν στην ιδέα του έθνους ζητούνται οι μεγαλύτερες κοινωνικές παραχωρήσεις.
Όταν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης δείχνουν συγκεκριμένες εικόνες πάνω σε μια ηδη διαμορφωμένη ηθικά πλατφόρμα από συγκριμένες στρατηγικές εξουσίας.
Όταν το έθνος αναζητεί ηγέτες που να του αξίζει…
Όταν η έννοια του έθνους σαγηνεύει ακόμη τον όχλο, αν και είναι υπεύθυνη για τις μεγαλύτερες κτηνωδίες του σύγχρονης ιστορίας.
Όταν η χούντα μεταφράζεται σε «επταετία».
Όταν οι δημοκρατικές ευαισθησίες της αριστεράς περιορίζονται σε κάποιο δεκάλεπτο τηλεοπτικό παράθυρο.

Άραγε πόσοι και πόσες έχουν αναλογιστεί κατά πόσο ο κοινωνικός μηχανισμός, που στήριξε το ολοκληρωτικό καθεστώς της χούντας άλλαξε στα χρόνια τα οποία ακολούθησαν; Όταν ο εμπνευστής του ολοκληρωτικού καθεστώτος είναι μέσα στους μεγάλους Έλληνες, αυτό τί έχει να καταδείξει για τη σημερινή κοινωνική σύνθεση;

Προφανώς η κοινωνική λήθη δεν μπορεί να δικαιολογήσει τίποτα. Μάλλον ούτε καν η προπαγανδιστική δύναμη των κρατικών και «ενημερωτικών» μέσων. Η συγκατάβαση με το υπάρχον, η παραίτηση από την ιδία τη ζωή και η άκριτη προσαρμογή σε μια βάρβαρη πραγματικότητα δεν μπορούν να μπουν σε μια ανάλυση θύτη και θύματος. Οπωσδήποτε αυτή η ανάλυση θα είναι αναληθής. Όταν το εμπειρικό δεδομένο γεννά αντιλήψεις οι οποίες είναι ξεκάθαρα εναντίον του υποκειμένου που είναι φορέας αυτών, το πρώτο δεν είναι απαραίτητα ψευδής αλλά η ερμηνεία του. Όταν η κριτική ικανότητα ατονεί, θα γεννηθούν  συνειδήσεις βουβές και διαμορφωμένες με τέτοιο τρόπο ώστε να ευνοήσουν τη ιδέα του όχλου. Οπωσδήποτε υπάρχει και η έννοια της επιλογής. Ακόμα και η απραξία είναι μια επιλογή και δυναμική μάλιστα.

Από ‘κει και πέρα φτάνει κάνεις να συγκρίνει πώς χαρακτήριζε η χούντα τότε τους ταραξίες που είχαν καταλάβει το πολυτεχνείο και πως τους χαρακτηρίζει η δημοκρατία τώρα. Αναμφίβολα θα βρει τεράστιες ομοιότητες. Μάλλον η αλήθεια δεν είναι ότι η ιστορία κύκλους κάνει, αλλά η μνήμη είναι τόσο σύντομη ώστε να ξεχάσουμε το γεγονός πως τίποτα σημαντικό, ίσως να μην έχει αλλάξει. Η κοινωνική δομή που στήριξε το τότε καθεστώς στηρίζει και το σημερινό. Η αναλογία των δυνάμεων στην κοινωνία δεν έχει αλλάξει.

Οι σύγχρονες εξορίες περιορίζονται και ταυτόχρονα επεκτείνονται στην ιδία την περιοχή του νου. Αυτές οι εξορίες συχνά μας κάνουν να μη βλέπουμε το προφανές αλλά το περιτύλιγμα. Όσο στεκόμαστε βουβοί σε ένα κόσμο που παρακολουθεί αμέτοχος την πορεία του, τόσο είμαστε συμμέτοχοι στην βαρβαρότητά του.

Περιμένοντας τους Βαρβάρους

« —Τι περιμένουμε στην αγορά συναθροισμένοι;
Είναι οι βάρβαροι να φθάσουν σήμερα.
—Γιατί μέσα στην Σύγκλητο μια τέτοια απραξία;
Τι κάθοντ’ οι Συγκλητικοί και δεν νομοθετούνε;
—Γιατί οι βάρβαροι θα φθάσουν σήμερα.
Τι νόμους πια θα κάμουν οι Συγκλητικοί;
Οι βάρβαροι σαν έλθουν θα νομοθετήσουν.
—Γιατί ο αυτοκράτωρ μας τόσο πρωί σηκώθη,
και κάθεται στης πόλεως την πιο μεγάλη πύλη
στον θρόνο επάνω, επίσημος, φορώντας την κορώνα;
—Γιατί οι βάρβαροι θα φθάσουν σήμερα.
Κι ο αυτοκράτωρ περιμένει να δεχθεί
τον αρχηγό τους. Μάλιστα ετοίμασε
για να τον δώσει μια περγαμηνή. Εκεί
τον έγραψε τίτλους πολλούς κι ονόματα.
—Γιατί οι δυο μας ύπατοι κ’ οι πραίτορες εβγήκαν
σήμερα με τες κόκκινες, τες κεντημένες τόγες·
γιατί βραχιόλια φόρεσαν με τόσους αμεθύστους,
και δαχτυλίδια με λαμπρά γυαλιστερά σμαράγδια·
γιατί να πιάσουν σήμερα πολύτιμα μπαστούνια
μ’ ασήμια και μαλάματα έκτακτα σκαλισμένα;
Γιατί οι βάρβαροι θα φθάσουν σήμερα·
και τέτοια πράγματα θαμπόνουν τους βαρβάρους.
—Γιατί κ’ οι άξιοι ρήτορες δεν έρχονται σαν πάντα
να βγάλουνε τους λόγους τους, να πούνε τα δικά τους;
Γιατί οι βάρβαροι θα φθάσουν σήμερα·
κι αυτοί βαριούντ’ ευφράδειες και δημηγορίες.
—Γιατί ν’ αρχίσει μονομιάς αυτή η ανησυχία
κ’ η σύγχυσις. (Τα πρόσωπα τι σοβαρά που έγιναν).
Γιατί αδειάζουν γρήγορα οι δρόμοι κ’ οι πλατέες,
κι όλοι γυρνούν στα σπίτια τους πολύ συλλογισμένοι;
Γιατί ενύχτωσε κ’ οι βάρβαροι δεν ήλθαν.
Και μερικοί έφθασαν απ’ τα σύνορα,
και είπανε πως βάρβαροι πια δεν υπάρχουν.
Και τώρα τι θα γένουμε χωρίς βαρβάρους.
Οι άνθρωποι αυτοί ήσαν μια κάποια λύσις».

Κ. Καβάφης