ΤΑ ΕΞΑΡΧΕΙΑ ΥΠΟ ΚΑΤΟΧΗ

Για άλλη μια φορά (βλέπε επιχείρηση Αρετή)  ένας στρατός κατοχής έχει εγκατασταθεί στα στενά των Εξαρχείων. Όπως πάμπολλες φορές στο παρελθόν, ο μύθος του “άβατου των Εξαρχείων” που είχαν δημιουργήσει και καλλιεργήσει τα ΜΜΕ, καταρρίπτεται στην πράξη.
Εδώ και δεκαετίες η περιοχή βρίσκεται στο στόχαστρο της κυριαρχίας λόγω των ιδεών, των κοινωνικών σχέσεων, προταγμάτων και δράσεων που αναπτύσσονται σε αυτά. Η γεωγραφική τους θέση στο κέντρο της Αθήνας καθώς και η παρουσία νεολαίων, φοιτητών, καλλιτεχνών, διανοούμενων και αγωνιζόμενων ανθρώπων τα καθιστά ένα χώρο όπου οι κοινωνικές ζυμώσεις, οι αντί-ιεραρχικές σχέσεις, η αυτό-οργάνωση μέσω  καταλήψεων, στεκιών, ομάδων και ποικίλων δράσεων , ο αγώνας για ελευθερία, οι μουσικές, οι τέχνες, ο πολιτισμός, η ανεκτικότητα στη διαφορετικότητα, η αλληλεγγύη αποτελούν σημείο αναφοράς και δράσης για τον περισσότερο κόσμο που ζει και κινείται στην περιοχή. Παρά τις κοινωνικές διαφοροποιήσεις και την εξέλιξη των συσχετισμών, εξακολουθούν να είναι ένα σημείο αναφοράς, ένα εξαγόμενο κοινωνικό πείραμα, ένα χωνευτήρι ανθρώπων και ιδεών, ένας τόπος ρήξης και εξέγερσης. Πέρα από την γνωστή κινδυνολογία των Μ.Μ.Ε  είναι μια ασφαλής περιοχή για να ζήσεις και να κινηθείς χωρίς την επέμβαση της επίσημης εξουσίας. Είναι μία ζωντανή περιοχή της πόλης κι ας προσπαθούν να τη μετατρέψουν σε μια ζώνη ελεγχόμενης “διασκέδασης” και αποχαύνωσης.
Οι κάτοικοι της περιοχής, παρά το γεγονός ότι βιώνουν συχνότατα συγκρούσεις, αθρόες προσαγωγές, ρίψεις δακρυγόνων και βίαια γεγονότα, γνωρίζουν ότι δεν αποτελούν στόχο του κινήματος όπως και το ότι αναγκάζονται κατα καιρούς να πνίγονται στα χημικά αέρια των δυνάμεων καταστολής. Γνωρίζουν τα Εξάρχεια με τα δικά τους μάτια και όχι με τις κάμερες των ΜΜΕ.
Είναι φανερό ότι τα χαρακτηριστικά των Εξαρχείων δεν μπορούν να γίνονται ανεκτά από το κράτος και τα τσιράκια του, γι αυτό και δεκαετίες τώρα η ΕΛ.ΑΣ. έχει αναλάβει να καταστέλλει κινήματα, να τρομοκρατεί κατοίκους και θαμώνες, ακόμα και να δολοφονεί ανηλίκους όταν αυτοί τολμούν να αμφισβητούν την παντοδυναμία των ανδρών της και το μονοπώλιο τους στη βία, να βομβαρδίζει το λεγόμενο “κράτος των Εξαρχείων και τους ανθρώπους που βρίσκονται σε αυτό με χιλιάδες τόνους χημικών απαγορευμένα ακόμα και για πολεμική χρήση, να ξυλοφορτώνει με τη συνδρομή παρακρατικών όταν ξέρει ότι δε θα γίνει γνωστό, να εξευτελίζει, να σπρώχνει το νταλαβέρι της πρέζας από άλλες περιοχές στα Εξάρχεια.

Η τακτική της κυριαρχίας τον τελευταίο καιρό έχει φτάσει στο αποκορύφωμα από πλευράς καταστολής. Συνεχείς επιχειρήσεις “σκούπα”, περιπολίες πεζών και μηχανοκίνητων μπάτσων, εξευτελιστικοί “έλεγχοι”, μόνιμη παρουσία των ΜΑΤ και γενικότερο κλίμα κατοχής με δεκάδες, εκατοντάδες απρόκλητες προσαγωγές και συλλήψεις. Πολύ πρόσφατο είναι το περιστατικό όπου οι φασίστες της νεοσύστατης ομάδας “Δέλτα” προχώρησαν σε αναίτιους ξυλοδαρμούς ατόμων που βρίσκονταν στο αυτοοργανωμένο πάρκο της Ναβαρίνου και στον πεζόδρομο της Μεσολογγίου, με αποτέλεσμα έναν νεαρός με τρυπημένο τον πνεύμονα και δεκάδες άλλους χτυπημένους.
Η επίθεση του κυριαρχίας στα Εξάρχεια έχει στόχο το κίνημα που εκφράζεται ιστορικά στην περιοχή, τις αυτοοργανωμένες προσπάθειες, τις αναρχικές και αντκαθεστωτικές συλλογικότητες, τη λογική της αντιιεραρχικής οργάνωσης. Εχει στόχο το κίνημα που δεν ποδηγετείται, δεν ελέγχεται και δεν συμβιβάζεται με το κράτος και τους κομματικούς σχηματισμούς που το εξυπηρετούν.
Χωρίς να παραβλέπουμε την διαφορετικότητα, την οποία θεωρούμε και απαραίτητη, δεν ξεχνάμε ότι και κάποιες “διαφορές” έχουν έντεχνα καλλιεργηθεί,με σκοπό να διχάσουν τον κόσμο της γειτονιάς. Ακόμα, μεταξύ των ανθρώπων και των ιδεών που απαρτίζουν το μωσαϊκό των Εξαρχείων θεωρούμε ότι είναι κοινός τόπος οι λύσεις που θα ταιριάζουν στις ανάγκες μας και όχι στις ανάγκες των αφεντικών και των λακέδων τους. Γιατί οι ανάγκες των ανθρώπων δε συμβαδίζουν με τις ανάγκες της κυριαρχίας για πλουτισμό, επιβολή, εκμετάλλευση και Real Estate bussiness.
Αυτό φάνηκε με τις κινητοποιήσεις που ακολούθησαν τη νέα εισβολή και απάντησαν στη μπατσοκρατία με συχνές, μαζικές και δυναμικές πορείες. Επειδή πιστεύουμε ότι μετά τα Εξάρχεια θα ακολουθήσουν και άλλες περιοχές που θα δεχτούν την καταστολή και την αστυνομοκρατία, λόγω της επιδείνωσης των κοινωνικών-ταξικών συνθηκών που θα ζήσουμε, θεωρούμε αναγκαία τη δημιουργία κοινού κοινωνικού μετώπου ενάντια στο καθεστώς τρόμου που προσπαθούν να επιβάλλουν.
Η προσωπική συμμετοχή του καθενός στις διαδικασίες και κινητοποιήσεις είναι απαραίτητη.
Δεν ανεχόμαστε την κρατική τρομοκρατία ούτε στα Εξάρχεια ούτε πουθενά.

Σας καλούμε αύριο Παρασκευή 13 Νοέμβρη στα Προπύλαια για την πορεία της Συνέλευσης Συλλογικοτήτων, Ατόμων και Κατοίκων προς τα Εξάρχεια.

Αναρχικοί για την Κοινωνική Απελευθέρωση

Επίλογος

Ο νεοφιλελευθερισμός, υποστηρίζεται, ότι έκτος από ιδεολογία η οικονομική πολιτική είναι πρώτα απ’ όλα και κυρίως ένας τύπος κυβερνητικής ορθολογικότητας. Ο Φουκό ορίζει την κυβερνητική ορθολογικότητα ως μια κανονιστική λογική που διέπει τη δραστηριότητα της διακυβέρνησης, με τη έννοια όχι μόνο της άμεσης αλλά και της έμμεσης καθοδήγησης των ανθρώπων, έτσι ώστε αυτοί να οδηγούνται και να συμπεριφέρονται με έναν ορισμένο τρόπο.

Η «ορθολογικότητα» αυτή δεν εφαρμόζεται με την άσκηση ενός άμεσου αλλά περισσότερο ενός έμμεσου (συγκαλυμμένου), καταναγκασμού, μιας καταπίεσης. Από αυτή την άποψη, η κριτική ενάντια στον νεοφιλελευθερισμό δεν θα ‘πρεπε να περιορίζεται μόνο στο πεδίο της οικονομικής πολιτικής (ιδιωτικοποιήσεις, η απορρύθμιση εργασιακών σχέσεων), ούτε σε ένα ορισμένα σύνολο θεωρητικών ιδεών (Φρίντμαν, Χάγεκ), ούτε στους πολιτικούς που στράφηκαν σε αυτόν στα τέλη της δεκαετίας του 1970 (Ρέιγκαν, Θάτσερ κλπ).

Η νεοφιλελεύθερη «ορθολογικότητα» έχει μιαν ευρύτερη εμβέλεια και μπορεί να προωθείται ακόμα και από κυβερνήσεις που αναφέρονται στην αριστερά. Αυτό που ορίζει τη νεοφιλελεύθερη ορθολογικότητα είναι το ότι οδηγεί τα υποκείμενα να δρουν με βάση το υπόδειγμα του ανταγωνισμού. Ο νεοφιλελευθερισμός οδηγεί τα άτομα να προσπαθούν να μεγιστοποιηθούν την ικανοποίηση των συμφερόντων τους, παραμερίζοντας κάθε ηθική αναστολή.

Οι πρώτοι φιλελεύθεροι στοχαστές, ιδίως ο Ανταμ Σμιθ και ο Φέργκιουσον, στα τέλη του 18ου αιώνα, σκέφτονταν την αγορά με βάση μια λογική ισοδυναμίας και ελαχιστοποίηση των ανισοτήτων. Ο νεοφιλελευθερισμός σκέφτεται την αγορά με βάση τη λογική του ανταγωνισμού, δηλαδή την μεγιστοποίηση της ανισότητας. Αυτή η στροφή χρονολογείται ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα, όταν ο Άγγλος φιλόσοφος Χέρμπερτ Σπένσερ προτείνει μιαν ερμηνεία του Δαρβίνου που επεκτείνει την έννοια της «φυσικής επιλογής» και σε άλλα πεδία και ιδιαίτερα στο κοινωνικό – οικονομικό πεδίο. Οι νεοφιλελεύθεροι δεν θέλουν να γίνεται αναφορά στον Σπένσερ εξαιτίας του βιολογισμού του (κοινωνικός δαρβινισμός). Σε αυτόν, όμως, βρήκαν την ιδέα ότι η αγορά πρέπει να είναι ένας απέραντος ωκεανός ανταγωνισμού.

Όταν ο «κλασικός» φιλελευθερισμός μπαίνει σε κρίση, τα τέλη του 19ου αιώνα, εμφανίζονται δύο ρεύματα: ένας φιλελευθερισμός που δικαιολογεί την παρέμβαση του κράτους σε μιαν οπτική σταθεροποίησης και αναδιανομής, κορυφαίος εκπρόσωπος του οποίου είναι ο Κέινς και ο «νεοφιλελευθερισμός», ο οποίος από τη δεκαετία του 1930 θα προτείνει να αναγορευτεί η αγορά σε υπέρτατη αρχή της οικονομικής και κοινωνικής ζωής.
Ο κεϊνσιανισμός επικράτησε θριαμβευτικά μετά τον πόλεμο. Αλλά ο νεοφιλελευθερισμός δεν αφοπλίστηκε. Οι Γερμανοί «φιλελεύθεροι» της σχολής ordolide realismus (ορθολογικός ρεαλισμός), άσκησαν καθοριστική επιρροή στην ευρωπαϊκή οικοδόμηση (ευρωπαϊκή ένωση σήμερα), ξεκινώντας από τη Συνθήκη της Ρώμης η οποία ορίζετε εξ αρχής και απαραβίαστα από την αρχή του «ελεύθερου ανταγωνισμού». Ο νεοφιλελευθερισμός επωφελήθηκε από την κρίση του κεϊνσιανισμού, όπως και ο κεϊνσιανισμός είχε επωφεληθεί από την κρίση του καπιταλισμού στις δεκαετίες του 1920 και 1930.

Η αρχή του ανταγωνισμού αναγορεύτηκε σε παγκόσμιο κανόνα, η κωδικοποίηση του χρονολογείται άλλωστε από τη του δεκαετία του 1980, με αυτό που αποκαλείται η «συναίνεση της Ουάσιγκτον» και που προσδιορίζει τους δημοσιονομικούς και νομισματικούς κανόνες οι οποίοι επιβάλλονται στις χώρες που ζητούν οικονομική βοήθεια από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Ο όρος που έχει κομβική σημασία είναι η «πειθαρχία». Ήδη από τα μέσα της δεκαετίας ταυ 1970 οι «ειδικοί» κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, «Η κατάσταση – λένε – δεν μπορεί να κυβερνηθεί, επειδή δεν υπάρχει κοινωνική πειθαρχία».

Ο φιλελευθερισμός είναι εξαιρετικά αναγκαίος στον καπιταλισμό των τραστ των καρτέλ, των πολυεθνικών αλλά και στο κράτος-πρόνοιας. Τα αμερικάνικα λεγόμενα και φιλελεύθερα, προοδευτικά, ανθρωπι¬στικά ιδρύματα (π.χ. Φορντ, Ροκφέλερ, Κάρνεγκυ κλπ) ιδρύθηκαν, ελέγ¬χονται και χρηματοδοτούνται από τις ομάδες συμφερόντων των μεγαλύτερων πολυεθνικών εταιρειών. Σε μια εποχή κοινωνικού αναβρα¬σμού, η κυρίαρχη τάξη χρειάζεται ένα φιλελεύθερο κίνημα το οποίο να μπορεί να λειτουργεί ως ασφαλιστική δικλείδα στην μαζική δυσαρέσκεια και, μ’ αυτόν τον τρόπο, να αποτρέπει τους ανθρώπους να στραφούν προς μια αποτελεσματική κοινωνική επανάσταση (εδώ αυτό το ρόλο τον παίζουν καλύτερα οι σοσιαλφιλελευθεροι, σοσιαλδημοκράτες). Όσο περισσότερο εδραιώνονται τα καρτέλ και οι πολυεθνικές, τόσο περισσότερη φιλελεύθερη-μεταρρυθμιστική ρητορική υιοθετούν τα κόμ¬ματα εξουσίας. Έτσι, το σύγχρονο κράτος διατηρεί υπό τον έλεγχό του την εσωτερική αμφισβήτηση, αναπτύσσοντας και θεσμοποιώντας το εμπόρευμα των πολιτικών μανδαρίνων τον νέο αυταρχι¬σμό, δηλαδή την μεθοδευμένη γενίκευση της κοινωνίας του ελέγχου.

Την ίδια περίοδο όμως διαπλάθεται και το «νεοφιλελεύθερο υποκείμενο», με την παρόξυνση του ανταγωνισμού μεταξύ των ατόμων(πόλεμος όλων εναντίων όλων), με τις τεχνικές αξιολόγησης, με την ενθάρρυνση του ιδιωτικού δανεισμού, με την παρακίνηση να μετατραπούν τα υποκείμενα σε «ανθρώπινο κεφάλαιο», μέσω της καταναλωτικής ζήτησης. Το άτομο πλέον πρέπει να φροντίζει να συσσωρεύει, να επιδιώκει την επιτυχία, ενώ ταυτόχρονα είναι υπεύθυνο (και επομένως ένοχο), για την ενδεχόμενη αποτυχία του. Το νεοφιλελεύθερο υποκείμενο συγχέει την ελευθερία και την αυτονομία με τον ανταγωνισμό.
Επιχειρώντας να μεγιστοποιήσει με κάθε τίμημα την απόδοση του ατόμου σε όλα τα πεδία, ο νεοφιλελευθερισμός καταλήγει να αναγορεύει σε κανόνα την έλλειψη κάθε περιορισμού. Αυτή η έλλειψη περιορισμού συγκαλύπτει όμως το γεγονός ότι, στην πραγματικότητα, υπάρχει ένα όριο στην επιθυμία και αυτό το όριο το καθορίζουν το κεφάλαιο και η επιχείρηση. Οι συντηρητικοί και οι θιασώτες του «εκσυγχρονισμού» βλέπουν στο νεοφιλελεύθερο υποκείμενο ένα ον απελευθερωμένο από όλες τις αλυσίδες του. Αλλά η έλλειψη κάθε περιορισμού, που υπόσχεται ο νεοφιλελευθερισμός, δεν έχει καμιά σχέση με την πραγματική ελευθερία. Ο μηχανισμός της «απόδοσης – απόλαυσης», που καθιερώνει ο νεοφιλελευθερισμός, είναι ένα σύστημα που λειτουργεί σαν ψευδαίσθηση της ελευθερίας του ατόμου, γιατί παραμένει στην ουσία ένας τρόπος κοινωνικής χειραγώγησης και πειθάρχησης.

Οι ελευθεριακή πρέπει να ξεκινήσουν την συζήτηση ότι το κοινό αγαθό είναι κοινή υπόθεση και να αντιτάξουν τη συνεργασία στον ανταγωνισμό. Κάτι που ανάδειξε με σημαντικό τρόπο ο Κροπότκιν (και όσοι εμπνεύστηκαν από αυτών), στα έργα του χτυπώντας κριτικάροντας τον κοινωνικό δαρβινισμό.

Σημαντική Διευκρίνιση

Πρώτος ο Γάλλος αναρχικός Ζοζέφ Ντεζάκ χρησιμοποιεί την λέξη ελευθεριακός και μάλιστα εκδίδει και μια εφημερίδα “ο ελευθεριακός” από το 1858 έως το 1861. Σε αυτή την αγνοημένη φυσιογνωμία οφείλουμε μια πρώιμη έννοια του κομμουνιστικού αναρχισμού και πολλά άλλα μέσα από το ουτοπικό του έργο “Η Ανθρωπόσφαιρα” (να σημειώσουμε δε, ότι ο Ντεζάκ ήταν ταπετσέρης και ελαιοχρωματιστής και όχι κάποιος μικροαστός ή μεσοαστός γραφιάς. Το έργο του υποτιμήθηκε και αγνοήθηκε, αν και υποκλάπηκε σε πολλά σημεία του. Στην “Ανθρωπόσφαιρα”, περιγράφει τους πλανήτες και τη γη σαν ζώντες οργανισμούς που ζουν, αναπνέουν και αισθάνονται. Πρώιμος “οικολόγος”;).

Προτού ο Ντεζάκ σκιαγραφήσει την εικόνα που έχει για την αναρχιστική, όπως λέει κοινωνία, σκιαγραφεί το εγώ με έναν επαναστατικό τρόπο έξω από εγωπάθειες και ναρκισσισμούς:

“… Εγώ έχω όλα τα πάθη, αν και δεν μπορώ βέβαια να τα ικανοποιήσω: το πάθος της αγάπης και του μίσους, όπως επίσης και αυτό της εκλεπτυσμένης πολυτέλειας και της εκλεπτυσμένης απλότητας. Εγώ γνωρίζω κάθε όρεξη: αυτή της καρδιάς και του στομαχιού, της σάρκας και του πνεύματος. Μου αρέσει το άσπρο ψωμί καθώς και το μαύρο, μ’ αρέσουν οι θυελλώδεις συζητήσεις και οι γλυκές κουβέντες. Κάθε φυσική και ηθική δίψα είναι γνωστή σε μένα, κάθε μέθη μου είναι οικεία, κάθε τι στον κόσμο που είναι ερεθιστικό πέρα από κάθε μέτρο, όπως και κάθε τι καταπραϋντικό με δελεάζει: ο καφές και η ποίηση, η σαμπάνια και η τέχνη, το κρασί και ο καπνός, το μέλι και το γάλα, το θέατρο, η οχλαγωγία, το φως, η σκιά, η μοναξιά και το κρύο νερό. Εγώ, αγαπώ την εργασία και το σκληρό μόχθο, όπως αγαπώ επίσης την σχόλη και την Καλόβουλη τεμπελιά. … Δεν γνωρίζω κανέναν άνθρωπο που να έχει τόσες λίγες προκαταλήψεις και τόσα πολλά πάθη όπως εγώ….»

Για την δικιά του ένωση σοσιαλισμού και ατομικισμού λέει τα εξής: “ Κάθε χειρωνακτικό και διανοητικό έργο, κάθε τι που είναι αντικείμενο της παραγωγής και της κατανάλωσης, τα κοινά κεφάλαια, η συλλογική ιδιοκτησία, ανήκουν σε όλους και στον καθένα. Κά¬θε έργο της καρδιάς, κάθε τι που έχει ιδιαίτερη ουσία, που είναι ίδιον της ψυχής και των συναισθημάτων του ατόμου, το ιδιωτι¬κό κεφάλαιο, η ιδιοκτησία του σώματος, κάθε τι τελικά που είναι ο άνθρωπος με την πραγματική του σημασία και αυτό που αυτός επιθυμεί να είναι η ζωή του ή η γενιά του, ανήκει στον εαυτό του…» Συνεπής κατά τα άλλα στην πίστη του στην αδερφικότητα και τη σύνεση που πηγάζουν από τον εγωισμό, διατυπώνει την πρόταση, η οποία είναι ο ορισμός του κομμουνιστικού αναρχισμού με το δικαίωμα της ελεύθερης χρήσης του:

“… Ο καθένας να καταναλώνει και να παράγει σύμφω¬να με τις ικανότητες του, σύμφωνα με τις ανάγκες του, διότι και η εργασία είναι μια ανάγκη η οποία είναι ακρι¬βώς τόσο επιτακτική όσο και η ανάγκη να τρώμε. Η τεμπελιά δεν είναι η κόρη της ελευθερίας και της μεγαλοφυΐας της αν¬θρωπότητας, αλλά της σκλαβιάς και του πολιτισμού…» Ενώ στη θέση του καταναγκασμού και των νόμων εμφανίζει τα έθη και την ηθική συνείδηση.
Στην περιγραφή αυτής της μελλοντικής χώρας της ουτοπίας του ο Ντεζάκ είναι πρώιμος αντιντετερμινιστής. «… Οι αναζητητές της ιδανικής ευτυχίας, ακριβώς έτσι όπως οι αναζητητές της φιλοσοφικής λίθου, ίσως δεν πραγματοποιήσουν ποτέ απόλυτα την ουτοπία τους, όμως η ουτοπία τους θα είναι το αίτιο για τις προόδους της ανθρωπότητας …».

O Κροπότκιν έδωσε μια πιο κινηματική χροιά και χρησιμοποίησε τον όρο ελευθεριακός γύρω στο 1890, για να δημιουργήσει μια ομπρέλα για τις μυριάδες ομάδες που δεν αγωνίζονταν μόνο για ελευθερία, αλλά και για ισότητα και για την εναρμόνιση των δύο αυτών φαινομενικά αντίθετων εννοιών. Υποστήριζε ότι η ελευθερία είναι ποιοτική και ως τέτοια αποτελεί φυσική συνέπεια της ισότητας που βασίζεται στην κοινοτική ζωή και στα δημοκρατικά ιδανικά.

Νοέμβριος 2009

* Στοιχεία της μονογραφίας του Ντεζάκ, πήραμε από μελέτη του Λαντάουερ “Το μήνυμα του Τιτανικού”, εκδ. Τροπή Πάντως είναι χρήσιμο να αναζητηθεί και να μεταφραστεί στα ελληνικά η “Ανθρωπόσφαιρα”.

Για τη σύνταξη

ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΑΝΑΡΧΙΣΜΟ “ΚΟΣΜΟΣ”

http://www.anarkismo.net/article/14916

Εισαγωγικό σχόλιο

Δημοσιεύουμε το παρακάτω κείμενο “Σαλπάροντας για τη φιλελεύθερη Ουτοπία” μόνο για ένα λόγο. Για να γίνει κατανοητό όταν μιλάμε για κλοπή και διαστρέβλωση ιδεών τί εννοούμε. Είναι ένα κείμενο γραμμένο από φιλελεύθερο ο οποίος στη σημερινή συγκυρία (οικονομική κρίση) ντρέπεται να πει ότι είναι νεοφιλελεύθερος και αναζητά “νέα” ερμηνευτικά εργαλεία.

Το ψευδό ζήτημα αναρχισμός και καπιταλισμός δεν είναι νέο έχει τεθεί από πιο παλιά και δεν μας ανησυχεί τόσο γιατί έχει απαντηθεί. Αυτό που μας ανησυχεί λίγο περισσότερο είναι η διαπίστωση ότι από τα μέσα της δεκαετίας του ΄90, υπάρχει ένα δεξιό ρεύμα στον αναρχικό χώρο όχι συγκροτημένο ή μεθοδευμένο από κάποιους, αλλά περισσότερο σαν αίσθηση, σαν γνώμη, σαν εκσυγχρονιστική τάση, η οποία προσομοιάζει λίγο πολύ με την πιο κάτω εκδοχή και παίρνει ανά εποχές “πλειοψηφικές” διαστάσεις. Προέρχεται σίγουρα από την φοιτητικοποίηση του χώρου που κουβαλά εκτός από την στείρα άρνηση και την ιδεολογική σούπα του επιστημονισμού. Προέρχεται, επίσης, και από την μικρο-αστικοποίηση της κοινωνίας -όχι τόσο σαν τάξη, όσο σαν αντίληψη- αλλά και από την κρίση του μαρξιστικού σοσιαλισμού (επαναστατικού ή ρεφορμιστικού), γιατί εν πολλοίς ο σοσιαλισμός ταυτίστηκε δυστυχώς μόνο με τους μαρξιστές. Τελικά, εν αρχή είναι ο λόγος ή οι ανάγκες; Υπάρχει σημερινός λόγος που αγωνιζόμαστε; Είναι αναγκαία μια δίκαιη κοινωνία – με το δίκαιο όπως το εννοούμε εμείς ως αναρχικοί;

Η ιστορία του κοινωνικού αγώνα καταδεικνύει ότι όταν αποσπάται ο αναρχικός λόγος από τις ταξικές αλλά και σοσιαλιστικές του αναφορές γίνεται σκέτος φιλελευθερισμός. Όταν υπερτονίζεται η ελευθερία σε αναντιστοιχία με την ισότητα και την κοινωνική αλληλεγγύη, όταν υπερτονίζεται η εναντίωση στο κράτος σε αναντιστοιχία με τις κοινωνικές, παραγωγικές – εργασιακές σχέσεις που δημιουργεί και επιβάλλει ο καπιταλισμός, όταν συγχέεται η επαναστατικότητα της εργατικής τάξης με το ότι δεν υπάρχουν τάξεις, τότε εμείς δεν βρίσκουμε το λόγο να αγωνιζόμαστε με αυτόν τον τρόπο γιατί αυτού του είδους ο αγώνας οδηγεί στο να κονομάνε, να ζουν και να επιβάλλονται μερικοί έναντι των πολλών. Φυσικά είναι εύκολο να ηγεμονεύσεις σε επίπεδο ιδεών όταν ο οι νέο αναρχικοί αδιαφορούν η δεν θέλουν όχι μόνο να υπερασπιστούν έννοιες και αξίες αλλά απαξιούν να περιγράψουν την αναρχία ως κοινωνικό ιδανικό.

Θα χρειαζόταν τόμο για να συγκεντρωθούν τα άρθρα και τα σχόλια όπου με έναν υποκλέπτονταν και διαστρεβλωτικό τρόπο παρουσιάζονται αναρχικές έννοιες από τους δημοσιογράφους παπαγαλάκια του νέου κυβερνητισμού. “Αντιεξουσιαστικού” όπως ονομάστηκε από την σοσιαλφιλελεύθερη ελίτ του ΠΑΣΟΚ, παραθέτουμε ένα μικρό απόσπασμα από το φερέφωνο του συγκροτήματος (πολιτικών και οικονομικών συμφερόντων), Λαμπράκη τα Νέα: “… Ο Πρωθυπουργός είναι ο πομπός των οδηγητικών ιδεών και του προγραμματικού λόγου. Έχει επίσης απόλυτη εξουσία επί των στελεχών του. Ευνοϊκός παράγοντας για τη λειτουργία του συστήματος είναι ότι σε αντίθεση με τον κ. Καραμανλή, ο Γιώργος Παπανδρέου έχει δικές του «έμμονες ιδέες» που διαμορφώνουν κατεύθυνση: διεθνιστική ματιά, αυθεντική οικολογική και ελευθεριακή κουλτούρα, πηγαία ανθρωπιστική προσέγγιση, επιμονή στις διαβουλευτικές διαδικασίες χωρίς όμως να απεμπολεί στο ελάχιστο το δικό του «ηγετικό δικαίωμα»…” Για την αντιστροφή των εννοιών δείτε Τζόρτζ Όργουελ 1984, ας δούμε λιπών παρακάτω την αφήγηση των νεοφιλελεύθερων περί αναρχικού καπιταλισμού και ο καθένας ας βγάλει τα συμπεράσματα του.

“… Σαλπάροντας για τη φιλελεύθερη Ουτοπία
Ο καπιταλισμός είναι η πληρέστερη έκφραση του αναρχισμού και ο αναρχισμός η πληρέστερη έκφραση του καπιταλισμού. Murray Rothbard

Ο σπουδαίος ιρλανδός ελευθεριακός συγγραφέας Oscar Wilde έλεγε πως, ένας χάρτης του κόσμου που δεν περιλαμβάνει την Ουτοπία δεν αξίζει ούτε να τον κοιτάξεις, γιατί αφήνει έξω μια χώρα προς την οποία η ανθρωπότητα πάντοτε κατευθύνεται. Και όταν η ανθρωπότητα φτάνει εκεί, κοιτάζει μακριά και, βλέποντας μία καλύτερη χώρα, σαλπάρει. Η πρόοδος είναι η πραγματοποίηση των Ουτοπιών.

Καθώς όμως η επανάσταση και η διάψευση αποτελούν τον αέναο κύκλο της ουτοπικής κοινωνικής μηχανικής και ένας καταστροφικός, τυραννικός και ανθρωποκτόνος βολονταρισμός έρχεται να συντρίψει τα όνειρα και τις προσδοκίες των λαών και να ανταμείψουν μόνο τους πρόθυμους νέους εξουσιαστές, οι φιλελεύθεροι στάθηκαν σφόδρα επικριτικοί απέναντι στον τελεολογικό αισθητισμό των διαφόρων ουτοπικών σχεδίων (Edmund Burke, Karl Popper, κ.ά).

Ωστόσο, ο φιλελευθερισμός ως απότοκος του πνεύματος του Διαφωτισμού, της «υπόσχεσης του μέλλοντος» (Conan), είναι συνυφασμένος με την έννοια της προόδου. Και δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση να συγχέεται με τη στατική, συντηρητική και τελικά καθεστωτική λογική του «καλύτερου δυνατού κόσμου» (Leibniz). Έτσι, ακόμη και μέσα στη δίνη του β’ παγκόσμιου πολέμου και τη κυριαρχία των ολοκληρωτικών ιδεολογιών, διανοητές όπως ο Friedrich Hayek δεν έπαψαν να οραματίζονται έναν κόσμο ατομικής και συλλογικής ανάπτυξης, αξιοπρέπειας και ευημερίας.

Πέρα από τον Hayek, η «μετα-ουτοπία» του αμερικανού πολιτικού φιλόσοφου Robert Nozick, το «ελάχιστο κράτος» της ρωσο-αμερικανίδας συγγραφέως Ayn Rand (minarchism) και φυσικά η καπιταλιστική αναρχική κοινωνία του David Friedman, κεντρίζουν τη σκέψη του ανοιχτόμυαλου και απαιτητικού αναγνώστη στη κατεύθυνση μίας εναλλακτικής κοινωνικής συγκρότησης με βάση το πρωτείο του ατόμου. Κοινός τόπος όλων, η από-πολιτικοποίηση του κράτους, κάτι που εν πολλοίς αντανακλά τον κλασσικό φιλελευθερισμό του 19ου αιώνα και το «ουδέτερο κράτος» του Benjamin Constant.

Ο μελετητής της ιστορίας των πολιτικών ιδεών δεν μπορεί επίσης παρά να παρατηρήσει πως, η λογοτεχνία συνδιαλέγεται συχνότατα παραγωγικά με την «ουτοπική» πολιτική θεωρία. Από τους ουτοπικούς σοσιαλιστές και την Ουτοπία του Thomas More, μέχρι το Κεφάλαιο του Καρλ Μαρξ και το Άγνωστο Αριστούργημα του Honoré de Balzac, τα παραδείγματα πάμπολλα. Ειδικά το παρεξηγημένο είδος της επιστημονικής φαντασίας, αποτελεί διαρκή επίδραση για την ελευθεριακή (libertarian) σκέψη (Philip K Dick, Ursula Le Guin, Ray_Bradbury, κ.ά).

Για τον αμερικανό αναρχο-καπιταλιστή διανοητή David Friedman, αρχική πηγή έμπνευσης στάθηκε το έργο του αμερικανού συγγραφέα επιστημονικής φαντασίας Robert Heinlein και η πολυβραβευμένη νουβέλα του The Moon is a Harsh Mistress. Στην ιστορία, που διαδραματίζεται το έτος 2075 στη Σελήνη, η αυταρχική ομοσπονδιακή κυβέρνηση της Γης έχει δημιουργήσει αποικίες όπου κατοικούν ποινικοί και αντικαθεστωτικοί κρατούμενοι καθώς και οι απόγονοι τους. Οι αποικίες εξεγείρονται υπό τη καθοδήγηση του καθηγητού Bernardo de La Paz με σκοπό την απεξάρτηση από τη γήινη εξουσία και την εγκαθίδρυση ενός κοινωνικού συστήματος που αποκαλείται «ορθολογική αναρχία» (rational anarchism), όπου όλες οι αποφάσεις λαμβάνονται από τους πολίτες που φέρουν την ευθύνη των πράξεων τους, χωρίς την ιεραρχική δια-μεσολάβηση κάποιας κεντρικής εξουσίας, «ένα τέλειο σύστημα βασισμένο στις ατέλειες των ανθρώπων». Ωστόσο, παρά την επιτυχή κατάληξη της επανάστασης, η συνέχεια διαψεύδει τους εμπνευστές της καθώς τα αντι-φιλελεύθερα και λεγκαλιστικά (legalist) ένστικτα των πολιτών καθορίζουν την τελική μορφή της πολιτικής συμβίωσης.

Στο σημαντικό έργο του The Machinery of Freedom- Guide to a Radical Capitalism, ο David Friedman επιχειρεί να μεγιστοποιήσει την κοινωνική ευημερία μεταφέροντας παραδοσιακές κρατικές/ κυβερνητικές λειτουργίες στις αγορές. Διόλου τυχαία, το βιβλίο αφιερώνεται στον Robert Heinlein (μαζί με τον πατέρα του Milton Friedman και τον Friedrich Hayek), ενώ έχει συγγράψει κείμενο με τον χαρακτηριστικό τίτλο Rational Anarchism. Στην πραγματικότητα, ο Friedman επιχειρεί να επεξεργαστεί εκείνες τις προϋποθέσεις που θα οδηγούσαν το κοινωνικό πείραμα στις αποικίες της Σελήνης στην επιτυχία.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το κεφάλαιο που αναφέρεται στο σύστημα απονομής δικαιοσύνης και επιβολής των νόμων. Στο Police, Courts and Laws- on the Market διερευνά τις προϋποθέσεις αποτελεσματικής λειτουργίας ενός συστήματος ρύθμισης των κοινωνικών σχέσεων, απομακρυσμένο από το κυρίαρχο νομικό και ηθικό πατερναλισμό (legal and moral paternalism) και βασισμένο μηχανισμό των αγορών και τις αυθόρμητες τάξεις (spontaneous orders) που αυτές παράγουν. Σκέψεις που αξίζει να μελετηθούν και υπό το επίκαιρο πρίσμα της εφαρμογής της ελληνικής έννομης τάξης λαμβάνοντας υπόψη τις συνθήκες κράτησης και υπερ-πληθυσμού των φυλακών καθώς και τις επαναλαμβανόμενες και ανεπίτρεπτες αυθαιρεσίες στην επιβολή της τάξης.

Είναι ακόμη εντυπωσιακό πως αρκετά από τα σημεία που αναπτύσσει ο Friedman, όπως η ιδιωτικοποίηση των ταχυδρομικών υπηρεσιών, φαντάζουν σήμερα, τρεις δεκαετίες μετά, εντελώς ξεπερασμένα κυρίως λόγω της τεχνολογικής προόδου. Ο Friedman αναγνωρίζει τον αποφασιστικό ρόλο της τεχνολογίας και προς τούτο, στο πρόσφατο βιβλίο του Future Imperfect- Technology and Freedom in an Uncertain World διερευνά τους πιθανούς τρόπους με τους οποίους οι τεχνολογικές εξελίξεις θα επηρεάσουν την κοινωνική συμβίωση στο μέλλον.

O David Friedman εντάσσεται στη σχολή του αναρχο-καπιταλισμού, όπου κυριαρχεί η μορφή του αμερικανού διανοητή Murray Rothbard (στον οποίο πιστώνεται κι ο όρος). Στα κυριότερα έργα του, το The Ethics of Liberty όπου διερευνώνται οι αξιακές προϋποθέσεις της αναρχο-φιλελεύθερης κοινωνικής συγκρότησης και το For a New Liberty, όπου παρουσιάζονται ορισμένες πρακτικές εφαρμογές της (εκπαίδευση, ασφάλεια, νόμισμα, δημόσια τάξη, κ.λπ), ο Rothbard αναπτύσσει ένα πολιτικό-οικονομικό σύστημα, με άξονες τo laissez-faire στην οικονομία και την «ιδιοκτησία του εαυτού» (self-ownership) στην ηθική (ethics).

Ωστόσο, ο Friedman παραμένει φιλοσοφικά ωφελιμιστής (utilitarian) και συνεπειοκράτης (consequentialist), ενώ ο Rothbard όπως άλλωστε και το μεγαλύτερο κομμάτι αυτού του σημαντικού διανοητικού ρεύματος (σχολή των Αυστριακών Οικονομικών, κ.ά.) ακολουθεί αξιακή-δεοντολογική (normative) αναπτύσσοντας ένα φιλελευθερισμό φυσικών δικαιωμάτων (natural rights libertarianism).

Σε κάθε περίπτωση, το ρεύμα του αναρχο-φιλελευθερισμού στο σύνολό του υιοθετεί μια αντιπολιτική στάση που δεν έχει κοινά με την πολιτική απάθεια ή την λαϊκιστική ισοπέδωση των ημερών μας, αλλά αντίθετα πρόκειται για μια συνεπή κριτική των ιεραρχικών (ακόμη και δημοκρατικών) εξουσιαστικών σχέσεων και για μια διαρκή αναζήτηση της κοινωνικής και πολιτικής χειραφέτησης των ατόμων.

Σύμφωνα με τον ούγγρο αναρχο-φιλελεύθερο διανοητή Antony de Jasay, «παρά τη λογική της θέσης πως το κράτος δεν είναι πραγματικά αναγκαίο, και την έλξη της εύτακτης αναρχίας, δεν αξίζει η προσπάθεια να υπερασπίζεται κάποιος την εξαφάνιση του κράτους. Αξίζει όμως τον κόπο η συνεχής αμφισβήτηση της νομιμοποίησης του… Το καλύτερο που μπορεί να κάνει ο συνεπής φιλελευθερισμός είναι να αντιμάχεται την εισβολή του κράτους βήμα-βήμα, εκεί όπου κάποιος ιδιωτικός χώρος μπορεί ακόμη να προστατευθεί και ο δημόσιος χώρος να ανακτηθεί». Και σε αυτή τη κατεύθυνση το έργο του David Friedman στέκεται φωτεινός φάρος ώστε να βρει το φιλελεύθερο σκαρί τη ρότα για την Ουτοπία…”

Δημήτρης Σκάλκος 2009

Σημειώσεις:
Για μια εξαιρετική βιβλιογραφική σύνοψη του αναρχο-καπιταλισμού, δες: Hans-Hermann Hoppe, Anarcho-Capitalism: An Annotated Bibliography και για μια αντιπροσωπευτική συλλογή κειμένων δες: Edward P. Stringham, Anarchy and the Law- the Political Economy of Choice. Για τη σύνδεση επιστημονικής φαντασίας και ελευθεριακού κινήματος, δες:Oyvind Myhre, Science Fiction- A Vision of Liberty

http://www.anarkismo.net/article/14915

Τον τελευταίο καιρό οι επιθέσεις φασιστικών ομάδων έχουν αρχίσει να πληθαίνουν επικίνδυνα. Ο καινούργιος μπατσο-υπουργός, θέλοντας να επιδείξει περίσσια τόλμη και αποφασιστικότητα, σαν πρώτη πράξη του επέλεξε να στοχοποιήσει την περιοχή των Εξαρχείων. Διακήρυσσε προς πάσα κατεύθυνση ότι θα επιβάλλει την τάξη παντού, ότι δεν μπορούν να υπάρχουν περιοχές αυτόνομες, ότι αυτός πλέον έρχεται να επιβάλλει μια καινούργια σειρά στα πράγματα.

Αποτέλεσμα όλων αυτών ήταν να βλέπουμε πάνοπλους μπάτσους να περιφέρονται στην ευρύτερη περιοχή των Εξαρχείων ζητώντας προσωπικά στοιχεία, κάνοντας προσαγωγές σε όποιον δεν τους άρεσε το πρόσωπο ή η εμφάνισή του, παρενοχλώντας λεκτικά με σεξιστικού περιεχομένου σχόλια όποια κοπέλα περνούσε από μπροστά τους κτλ. Φυσικά πάντα φρόντιζαν να επιδεικνύουν τα όπλα τους ακόμα και στο σημείο που, σχεδόν ένα χρόνο πριν, ο συνάδελφός τους Επαμεινώνδας Κορκονέας δολοφόνησε τον Αλέξανδρο Γρηγορόπουλο.

Ταυτόχρονα, τα καθεστωτικά μέσα και το σύνολο των ρουφιανοδημοσιαγράφων δεν έχασαν την ευκαιρία. Για άλλη μια φορά όταν συνέβαιναν όλα τα παραπάνω σιωπούσαν εκκωφαντικά. Από την άλλη μεριά δεν έχασαν την ευκαιρία να συνδέσουν με κάθε τρόπο την καλούμενη «εγχώρια τρομοκρατία» με τον ποινικό χώρο και κατόπιν με τον αντιεξουσιαστικό. Εμφανίζουν σαν αδίστακτους τρομοκράτες – δολοφόνους άτομα ανεξαρτήτου ηλικίας. Λογική στους συνειρμούς δεν υπάρχει και ούτε πρόκειται να υπάρξει αφού πίσω από όλα τα δημοσιεύματα είναι “καλά πληροφορημένες πηγές” (βλέπε ασφάλεια) οι οποίες διαρρέουν πληροφορίες που εξυπηρετούν πολλούς και διαφορετικούς σκοπούς αλλά κυρίως στη διαμόρφωση κλίματος κοινωνικής νομιμοποίησης των πολιτικών διώξεων.

Με αιχμή το επιχείρημα ότι οι μπάτσοι είναι άνθρωποι της διπλανής πόρτας που απλά δουλεύουν, οι εγκέφαλοι της ασφάλειας και τα όργανά τους οι δημοσιογράφοι φροντίζουν να διαμορφώσουν με τέτοιο τρόπο τη συνείδηση της κοινωνίας ώστε να μπορούν να αποκρούσουν επικοινωνιακά όλα τα αίσχη που σχεδιάζουν να κάνουν σε ενδεχόμενες εκδηλώσεις το Δεκέμβρη ή ακόμα και για ότι συμβεί στη δίκη του δολοφόνου Επαμ. Κορκονέα.

Παράλληλα, τα φασιστοειδή και η political correct πτέρυγά τους το ΛΑΟΣ, εκμεταλλευόμενοι την κατάσταση, συνεχίσουν την προπαγάνδα τους εναντίων των πολιτικών προσφύγων και των οικονομικών μεταναστών. Δεν μένουν όμως μόνο εκεί. Με αφορμή την παραπάνω πολιτική πρακτική του Κράτους απροκάλυπτα χρησιμοποιούν φυσική βία ατόμων που ανήκουν στον αναρχικό-αντιεξουσιαστικό χώρο και εναντίων προσφύγων – μεταναστών.

Η συνεχής στοχοποίηση και προσπάθεια αποπολιτικοποίησης από την πλευρά του Κράτους της δράσης των Εξαρχείων έχει προετοιμάσει το έδαφος σε όλους τους αυτόκλητους υπερασπιστές του κράτους να δράσουν ανενόχλητοι. Κινήσεις μελών φασιστικών ομάδων εναντίων συντρόφων ταυτίζονται με την δράση των μπάτσων που λειτουργούν νόμιμα όταν χρησιμοποιούν βία. Οι δράση τους φαίνεται ότι είναι συμπληρωματική (δεν αποκλίνει και πολύ από την αλήθεια αυτή η άποψη) άρα και νόμιμη.

Το Κράτος και όλοι οι αυτόκλητοι υπερασπιστές του αστικού δικαίου έχουν προσπαθήσει πάρα πολύ να πείσουν ότι δουλεύουν προς την κατεύθυνση της προάσπισης δικαιωμάτων της κοινωνίας. Τα δικαιώματα που έρχονται να υπερασπιστούν είναι αυτά που οι ίδιοι κρίνουν ότι ορίζουν τα όρια της προσωπικής ελευθερίας.

Η προσωπική ελευθερία και ο αυτοπροσδιορισμός όμως δεν ορίζονται από κανένα νόμο και από καμία αστική ηθική. Οι κρατικοί και παρακρατικοί μηχανισμοί βίας θα μας βρουν μπροστά τους. Είμαστε και θα είμαστε στο δρόμο και ποτέ σε κάποιο τηλεοπτικό “παράθυρο”. Τα πραγματικά δελτία ειδήσεων είναι αυτά που συμβαίνουν καθημερινά στο δρόμο και όχι αυτά που κατασκευάζονται σε studio ή σε κάποιο όροφο της Λ. Αλεξάνδρας.

Η απλή πρακτική και συνέπεια ανάμεσα στο λόγο και τη δράση είναι ικανή να νικήσει όλα τα κατασκευασμένα επιχειρήματα και εντυπώσεις.

Ο πραγματικός εχθρός φοράει στολή και γραβάτα. Ο πραγματικός εχθρός προσπαθεί να κρυφτεί πίσω από σύμβολα (σημαίες, σταυρούς, μισοφέγγαρο). Ο πραγματικός εχθρός προσπαθεί με κάθε τρόπο να δείξει την καλοσύνη του κάνοντάς σε “νόμιμο”. Ο πραγματικός εχθρός τρομοκρατεί με την εικόνα και την αποκλειστική είδηση. Ο πραγματικός εχθρός φροντίζει να σου δείξει τα πάντα από την τηλεόραση έτσι ώστε να μην χρειαστεί ποτέ να προσπαθήσεις να ζήσεις. Ο πραγματικός εχθρός προσπαθεί να σε κάνει φοβισμένο.

Δεν πρόκειται ποτέ να γίνουμε υποχείρια της σκέψης και της λογικής τους. Δεν πρόκειται ποτέ να φοβηθούμε τον άνθρωπο.

Στόχος είναι η απελευθέρωση του ανθρώπου από όλα τα κοινωνικά κατασκευάσματα που τον φυλακίζουν και τον κάνουν να φοβάται.